Programma

De opleiding bestaat uit theoretische sessies, practica/oefeningen en praktische modules.

THEORETISCHE SESSIES

a. Algemene inleiding kwaliteit en kwaliteitszorg

De begrippen kwaliteit en kwaliteitszorg worden gedefinieerd. De nadruk wordt gelegd op het aspect kwaliteit van biologische systemen in de brede agro-voedselketen. Een historiek van de kwaliteitszorgsystemen met hun basisprincipes, bouwstenen en hun evolutie wordt gegeven met toepassing op enkele typische voorbeelden uit de diverse richtingen bio-ir.

b. Overzicht van de kwaliteitszorgsystemen

Het doel van dit deel is het situeren van kwaliteitszorgsystemen waarmee de bio-ir. in zijn/haar werkomgeving in aanraking kan komen. Hierbij komen oa. ISO9000 en Global-GAP aan bod. Principes van integratie van alle eisen in een bedrijfseigen kwaliteitssysteem worden besproken alsook deze van audit, certificatie en accreditatie. Het concept van 'total quality management system' met uitbreiding van product en proceskwaliteit naar aspecten mbt duurzaamheid (en de gerelateerde certificatiestandaarden zoals ISO14000, ISO26000) worden besproken.

c. Traceerbaarheid en documentenbeheer

Principes, componenten en modaliteiten van traceerbaarheidssystemen in het kader van kwaliteitszorg worden toegelicht. Documentenbeheer is een belangrijke pijler in kwaliteitszorgsystemen en de principes hiervan worden besproken. Deze onderwerpen worden aangeboden via een leerpad, met illustraties uit het bedrijfsleven.

d. Risicoanalyse – humane risicobeoordeling

Risicoanalyse wordt benaderd vanuit de basisprincipes gedefinieerd in de Codex Alimentarius waarbij aandacht wordt besteed aan de drie basisbouwstenen van de risicoanalyse: risicobeoordeling, -management en -communicatie. Daarnaast wordt de risicoanalyse op internationaal niveau gekaderd en gelinkt aan typische kwalitatieve risico-profielen. Finaal wordt ingezoomd op de gevarenidentificatie, blootstellingsberekeningen en risicokarakterisatie van chemische/microbiologische gevaren op de mens via inname van voedsel/water.

e. Risico-evaluatie van chemische stoffen – inleiding tot REACH en pesticiden risicobeoordeling

De invoering van een evaluatiesysteem voor chemicaliën in de EU (REACH – Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) bracht een belangrijke verandering op het gebied van het beleid en de evaluatie van chemische stoffen.
Deze algemene inleiding laat toe om volgende kennis te verwerven:
- fundamentele concepten (risico, veiligheid, milieu-invloeden, volksgezondheidsaspecten, duurzaamheid, …).
- beschrijving van de modellen en benaderingen die aan de basis liggen van blootstellingevaluatie, effectenevaluatie en risicoanalyse.

Voordat pesticiden toegelaten kunnen worden, dient een volledige risicobeoordeling uitgevoerd te worden. De principes en praktijken hiervan worden uitgelegd.

f. Introductie tot ecologische risicobeoordeling

Ecologische risicobeoordeling omvat de inschatting van risico's van chemische stoffen op ecosystemen (waterig en landelijk milieu). Eerst, worden de gelijkenissen en verschillen in aanpak van risicobeoordeling voor ecologische en humane risico's besproken. EU wetgevend kader inzake ecologische risico’s worden voorgesteld als voorbeeld van risicomanagement (vb. voor industriële chemische stoffen, pesticiden, farmaceutische stoffen). Finaal, worden verschillende methodieken en manieren van aanpak om blootstelling in te schatten voorgesteld en geïllustreerd.

PRACTICA

a) Steekproeftechnieken

Algemene principes (variabiliteit en onzekerheid, steekproefgrootte, stratificatie, randomisatie, …) worden uitgelegd en geoefend via geleide PC oefeningen.

b) Meet- en controletechnieken

• kwaliteit vanuit het standpunt van de producent: Statistical Process Control (SPC): batch versus continu sampling, Shewart chart, CONSUM charts
• kwaliteit vanuit het standpunt van de consument: kwantificatie van onzekerheid en kwaliteit, steekproefname en –schema’s, OC-curven

c) Documentbeheer

Algemene principes van documentenbeheer komen aan bod via praktische oefeningen en voorbeelden: opmaken van procedures, registratieformulieren, beheer documenten,… allen ter ondersteuning van een kwaliteitssysteem. Illustratie van aanpak van documentatie en organisatie van een kwaliteitszorgsysteem wordt uitgevoerd door uitnodiging van een gastspreker uit de industrie.

MODULAIRE THEMA'S (2 modules vrij te kiezen, 1 uit cluster A en 1 uit cluster B)

Module 1 : Kwaliteitszorgsystemen in het laboratorium (cluster B)

In deze module wordt de ISO17025 norm omtrent accreditatie van laboratoria besproken. De principes van validatie van een labo-methode wordt uitgelegd, alsook de praktische invoering van een kwaliteitszorgsysteem aan de hand van case studies en labobezoeken.

Module 2 : Levensmiddelenwetgeving en standaarden (cluster B)

In deze module worden de principes en de belangrijkste internationale, Europese en Belgische wetgevingen inzake levensmiddelen besproken (oa. Codex Alimentarius, additievendatabank, etiketteringsvoorschriften, samenstelling van levensmiddelen en benaming). De databases waar deze up to date wetteksten kunnen teruggevonden worden aangeleerd. Studenten worden getraind om een wettekst te interpreteren. Via gastsprekers worden de praktijk rond levensmiddelenwetgeving en standaarden geïllustreerd. Via een case study wordt een kritische reflectie gemaakt vanuit perspectief van risicomanager en actor in voedselsysteem rond een bepaalde wettelijke topic (oefening in multiactor approach). Er wordt door de studenten aan deze case study gewerkt, met feedforward momenten en voorgedragen via opmaak van verslag en presentatie.

Module 3: Risicobeoordeling in de agrovoedselketen gelinkt aan humane risico's (via voedselinname) (cluster A)

Er zal zowel aandacht besteed worden aan chemische als aan microbiologische risico's. In een Een belangrijk deel van de voedselvergiftigingen kennen immers een microbiologische oorzaak. Via voorbeelden uit de praktijk en via een computermatige aanpak worden de specifieke moeilijkheden bij het opstellen van een microbiologische risicobepaling geïllustreerd en door de studenten zelf ervaren. In een derde en laatste deel komen de chemische risico's aan bod die niet gerelateerd zijn tot voeding. Met name zal de impact van het pesticide gebruik op zowel milieu als de mens ingeschat worden. Er wordt door de studenten in Kleine groepjes een case study uitgewerkt en voorgedragen via opmaak van verslag en presentatie. In het eerste deel wordt een overzicht gegeven van de mogelijke chemische gevaren alsook van enkele toxicologische begrippen. Vervolgens zal aandacht besteed worden aan de chemische risico's verbonden aan de voeding. Hierbij zal aan de hand van praktische voorbeelden het risico bepaald worden door de studenten met bepaalde rekenkundige technieken (deterministische oefeningen, probabilistische oefeningen via typische software @risk). In een tweede deel worden de diverse aspecten van de microbiologische risicoanalyse behandeld.

Module 4: kwaliteitsbeheer van dierlijke en plantaardige landbouwgrondstoffen (primaire sector) (cluster B)

In deze module zullen bepaalde kwaliteitszorgsystemen en problemen in de primaire plantaardige en dierlijke sector aan het licht gebracht worden. Dit zal gebeuren aan de hand van 1) een case study over een specifiek problem (voorafgegaan door een inleidende spreker) met betrekking tot de handhaving van kwaliteit in de dierlijke en plantaardige sector. Ofwel door 2) het uitvoeren van een autocontrole audit op een primair bedrijf samen met een studie waarop een bedrijf in deze sector moet letten om kwaliteit en veiligheid te garanderen. Afhankelijk van het aantal studenten zal de mogelijkheid gegeven worden om een case study of een auto-controle audit uit te werken.

Module 5: Humane blootstelling en risicobeoordeling aan chemische stoffen (cluster B)

In deze module worden diverse aspecten van de Reach behandeld. Vooreerst wordt op een illustratieve wijze de verschillende Implementatie Projecten (RIP’s) behandeld, De software tool voor de gesystematiseerde risico-evaluatie voor chemicaliën (EUSES) wordt gedemonstreerd, belangrijke aspecten van QSAR’s als tools voor bepaalde aspecten worden behandeld, edm.. Als slot worden, in functie van het profiel van de deelnemers, ook praktijkvoorbeelden door de cursisten uitgewerkt worden en daarna besproken en geëvalueerd.

Eindcompetenties

• Deelnemers kunnen de basisprincipes en -kenmerken van kwaliteit en kwaliteitszorgsystemen toelichten.
• Deelnemers kunnen de principes van traceerbaarheid en traceerbaarheidssysteem in agro-voedselketen illustreren.
• Deelnemers kunnen de basisprincipes van risicoanalyse in agro-voedselketen (REACH, voedselveiligheid en ecologische risico's) analyseren.
• Deelnemers kunnen de principes van documentenbeheer binnen een kwaliteitszorgsysteem toepassen.
• Deelnemers kunnen statistische staalnameplannen en meettechnieken voor processen in brede agrovoedselketen toepassen.
• Deelnemers zijn in staat om probabilistische blootstellingsberekeningen uit te voeren en deze modelleringen te interpreteren.
• Deelnemers kunnen communiceren mbt. kwaliteitszorgsystemen en risicoanalyse en kunnen duidelijk het verschil uitleggen tussen een gevaar en een risico.

Praktisch